۲۰ قلعه برای طرفداران جنگ‌های باستانی – زیباترین قلعه‌های ایران و کشورهای همسایه
خیلی‌ها از بازدید و تماشای قلعه های تاریخی لذت می‌برند. قلعه‌ها نماد قدرت شاه‌ها و حاکمان تاریخند، نماد امنیت و حفاظت. گاهی با دیدنشان احساسی می‌شویم و گاهی هم حس جنگ‌طلبی درون‌مان گل می‌کند.
سنگ و آجر این قلعه‌ها، تار و پود اسرار تاریخند. داستان جنگ‌ها، امپراطورها، شمشیرها و کمان‌ها. اما داستانی که جایی نوشته نشده و برای تصور کردنش مجبوریم سفر کنیم.
بر روی کنگره‌هایشان می‌ایستیم، یک لحظه خودمان را جای سربازان قدیمی می‌گذاریم و به دل نبرد می‌رویم. برای مایی که فقط این‌طور نبردها را در فیلم‌های فانتزی و حماسی دیده‌ایم، دیدن قلعه‌ها یادآور خوبی‌ست.
در لیست پیش رو ۵ قلعه از ایران و ۱۵ قلعه از کشورهای اطراف مثل پاکستان، ترکیه، سوریه، مصر و … را معرفی کرده‌ایم. به امید این‌که بعد از خواندن این مقاله برای سفر به حداقل یکی از این قلعه‌ها قانع شوید.
ارگ بم – ایران
ارگ بم یکی از جذاب‌ترین قلعه‌های ایران است. این ارگ در وسط شهر قدیمی بم قرار گرفته. از بس این ارگ ابهت دارد که به کل شهر ارگ بم می‌گویند. مجموعهای که بزرگترین بنای خشتی جهان است.
اوج شکوه این بنا در حدود هزار سال پیش بوده. آن زمان بم در مسیر جاده‌ی ابریشم قرار داشت. شهری با مسجدی زیبا، بازاری پر رونق، تکیه، کاروانسرا، مدرسه، حمام و زورخانه. آن زمان حاکم شهر در این قلعه زندگی می‌کرده. عمارت قلعه پنج طبقه داشته و از فراز آن می‌شد به تمام شهر نظارت کرد.
زلزله‌ی سال ۱۳۸۲ بخش‌های زیادی از این قلعه را خراب کرد. بعد از زلزله با همکاری دولت‌ها و دانشگاه‌های مختلف دنیا، بخش‌های زیادی از ارگ بم بازسازی و مرمت شد.
ارگ بم حتی بعد از زلزله هم ارزش بازدید دارد.
بیشتر بخوانید: ارگ راین کرمان، قلعه ای که نفوذ به آن برای دشمن ممکن نشد
قلعه فلک‌الافلاک – ایران
قلعه‌ی فلک‌الافلاک هزار و هشتصد سال قدمت دارد. این قلعه بر روی تپه‌ی بلندی قرار گرفته و در گذشته دو رودخانه از شمال و جنوب غربی‌اش می‌گذشتند.
اسم قدیمی این قلعه دژ شاپور-خواست بوده یا دژباز. شاپورخواست یعنی که شاپور پادشاه ساسانی دستور ساخت این قلعه را داده بوده.
زمان پهلوی از این قلعه به عنوان زندان استفاده می‌شده. حالا فلک‌الافلاک در مرکز شهر خرم‌آباد قرار گرفته و تبدیل به موزه شده.
بیشتر بخوانید: قلعه فلک الافلاک ، قلعه ای استوار و به جامانده از ساسانیان
قلعه شوش یا آکروپل – ایران
قلعه‌ی شوش را هیچکدام از پادشاهان و حاکمان ایرانی نساخته‌اند. این قلعه را یک باستان‌شناس فرانسوی به اسم ژاک دمورگان ساخته.
ژاک دمورگان کارگرهای ایرانی را به کار گرفت تا با آجرهای کاخ داریوش هخامنشی و آجرهای چغازنبیل این قلعه را بسازند. به همین خاطر بعضی از آجرهای این قلعه هفتاد قرن قدمت دارد.
قلعه‌ی شوش شبیه به قلعه‌های قرون‌وسطایی اروپا طراحی شده.
قبل از انقلاب ساختمان قلعه متعلق به دولت فرانسه بود. اما بعد از انقلاب ایرانی‌ها اسناد و مدارک مربوط به قلعه شوش را تحویل گرفتند.
در زمان جنگ قلعه‌ی شوش بارها بمباران شد. بعد از جنگ بازسازی‌اش کردند منتهی قلعه‌ی فرانسوی‌ها چون پی ندارد، همچنان در حال تخریب است.
اگر می‌خواهید از این قلعه‌ی زیبا و محیط تاریخی‌اش بازدید کند، بهتر است که هر چه زودتر این کار را بکنید.
قلعه فورگ – ایران
قلعه‌ی فورگ شاید ناشناخته‌ترین قلعه‌ی ایران باشد. قلعه‌ای با ۹۰۰۰ متر مساحت که در استان خراسان جنوبی واقع شده. بخش زیادی از تاریخ این قلعه همچنان مجهول است ولی بعید نیست که قلعه‌ی فورگ یکی از قلعه‌های فرقه‌ی اسماعلیان باشد.
به هر حال در گذشته اسماعیلیان در این حوالی حضوری فعال داشته‌اند. آن زمان به ان نواحی قهستان یا «کوهستان» می‌گفتند. طبق اسناد تاریخی اسماعلیان در قهستان هفتاد دژ داشته‌اند و چه بسا فورگ هم یکی از این قلعه‌ها باشد.
اواخر بهار که فصل شکوفه دادن بوته‌های زرشک است، تماشای این قلعه بسیار لذت‌بخش می‌شود.
بیشتر بخوانید: قلعه فورگ – تاریخچه‌ی فداییان اسماعیلی، درباره‌ی نقب زیر زمینی و مشخصات قلعه
قلعه رودخان – ایران
قلعه رودخان در حال حاضر توریستی‌ترین قلعه‌ی ایران است. قلعه‌ای در دل جنگلی کوهستانی که در بین تمام قلعه‌های خاورمیانه نظیر ندارد. قلعه رودخان با ۲۲ هزار متر مربع وسعت به بزرگترین قلعه‌ی آجری ایران معروف است. دژی با باروهای طولانی و برج‌های متعدد.
سفر کردن برای دیدن قلعه رودخان به قول معروف هم فال است و هم تماشا. چرا که هم می‌توان از منظره‌های طبیعی فوق‌العاده لذت برد و هم گردشی تاریخی کرد. از قلعه رودخان تا ماسوله راه زیادی نیست.
بیشتر بخوانید: قلعه رودخان – درباره‌ی تعداد پله‌ها؛ راز تونل مخفی و داستان ارتش متحد شمال
دژ عجلون – اردن
دژ عجلون حدود هشتصد سال عمر دارد. اگر روزی‌روزگاری گذرتان به اردن خورد، حتماً از عجلون بازدید کنید.
این دژ فقط دوکیلومتر با فلسطین فاصله دارد. از فراز این قلعه میتوانید به راحتی سرزمین‌های اشغالی را ببینید.
دژ عجلون توسط عزالدین اسامه برادرزاده‌ی صلاح‌الدین ایوبی ساخته شده. عجلون یکی از معدود قلعه‌هایی‌ست که مسلمان‌ها در زمان جنگ‌های صلیبی ساختند.
قلعه بهلا – عمان
در گذشته عمان مرکز تجارت صمغ کندر بوده. این صمغ در طب اسلامی کاربرد خیلی زیادی داشت. در حدود شش یا هفت قرن پیش تر خاندان بنی نبهان از راه صادرات صمغ کندر ثروتمند شدند و برای محافظات از کاروان‌های تجاری در وسط راه شرق و جنوب قلعه‌ی بهلا را ساختند.
این بنا را ساختند تا از صادرات صمغ کندر به عراق، سوریه و ایران حفاظت کند. جالب است بدانید حتی امروز هم صمغ کندر بسیار گران‌قیمت است.
قلعه‌ی بهلا بزرگ است با بادگیرها و اتاق‌های فراوان و شبیه به یک هزارتو طراحی شده. به راحتی می‌شود در بهلا گم شد. اگر ترس از ارتفاع نداشته باشید میتوانید از نردبان بالا بروید و بر بلندای بادگیرها بایستید.
قلعه‌ی بایوبات – ترکیه
قلعه‌ی بایوبات در ترکیه واقع شده. جدیداً شهری زیرزمینی در زیر قلعه کشف شده که از طریق تونل به آن متصل است.
شاید برایتان جالب باشد که یک‌زمانی این قلعه در اختیار سلسله‌ی ترک‌تبار «دانشمند» بوده. سرسلسله‌ی دانشمندیه مردی دانشمند بوده و به همین خاطر به این اسم جالب مشهور شده بودند.
قلعه‌ی معموره – ترکیه
معموره بیشتر از ۱۵۰۰ سال قدمت دارد. معموره یکی از معدود قلعه‌های قرون وسطایی ساحل دریایی مدیترانه است که سالم مانده.
این قلعه دست‌به‌دست بین رومی‌ها، بیزانسی‌ها، سلجوق‌ها و عثمانی‌ها چرخید تا به امروز رسید. به همین خاطر هر تکه از معموره حال و هوای یکی از این فرهنگ‌ها را دارد.
معموره در موقعیتی قرار گرفته که نسبت به دریا و خشکی مسلط است. این قلعه به خاطر موقعیت خاصش حتی تا زمان جنگ جهانی اول هم کاربرد نظامی داشته.
قلعه‌ی بوزچه‌آدا – ترکیه
بوزچه‌آدا یکی از سالم‌ترین قلعه‌های ترکیه است. اسمش را از بوزچه‌آدا یا تندوس گرفته که سومین جزیره‌ی بزرگ ترکیه است. قلعه‌ی بوزچه‌آدا به خاطر موقعیت خاصش در کنار دریا، منظره‌ای حیرت‌انگیز دارد.
قلعه دراور – پاکستان
قلعه دراور در منطقه‌ی پنجاب پاکستان واقع شده. اگر از سمت صحرای چولستان به سمت دراور بیایید، چهل برج دراور را از دور میتوانید مشاهده کنید. دیوارهای این دژ سی متر ارتفاع دارد.
این دژ حدود سیصد سال پیش توسط هندوها ساخته شد ولی بعداً به دست مسلمانان افتاد.
قلعه روحتاس – پاکستان
روحتاس در منطقه‌ی پنجاب واقع شده. چهارصد سال پیش پادشاه افغان «فریدخان شیرشاه سوری» این قلعه را ساخت.
منطقه‌ی پنجاب به خاطر منابع زیادش همیشه اهمیت داشته. حتی امروز هم پنجاب پرجمعیت‌ترین استان پاکستان است. در واقع جمعیت همین یک استان پاکستان از کل جمعیت ایران بیشتر است. شاید به همین خاطر قلعه روحتاس یکی از بزرگترین قلعه‌های شبه‌جزیره‌ی هند است.
روحتاس ۷۰ هکتار مساحت دارد و با دیوارهایی بسیار قطور محافظت می‌شود. ۶۸ جان‌پناه هم در نقاط مهم قلعه وجود دارد که محل شلیک به مهاجمان بودند. روحتاس ۱۲ دروازه‌ی عظیم هم دارد.
هیچ‌وقت به این قلعه حمله نشد و به همین خاطر تقریباً دست‌نخورده تا دوران ما باقی مانده.
دژ شهسواران- سوریه
دژ کرک یا قلعه‌الحصن (در کشور سوریه) یکی از مهم‌ترین قلعه‌های قرون وسطایی سرتاسر جهان است.
در زمان جنگ‌های صلیبی دژ کرک مرکز فرماندهی شوالیه‌های هوسپیتالر یا شوالیه‌های مهمان‌نواز بوده. چون در ابتدای جنگ‌های صلیبی مسئول پرستاری و نگه‌داری از زائران سرزمین مقدس بودند، بهشان مهمان‌نواز می‌گفتند.
این قلعه یکی از دست‌نخورده‌ترین قلعه‌هایی است که از زمان جنگ‌های صلیبی به یادگار مانده.
قلعه صلاح‌الدین ایوبی – سوریه
این قلعه به این خاطر شهرت دارد که حدود نهصد سال پیش به دست سپاهیان مسلمان صلاح‌الدین ایوبی از چنگ جنگجویان صلیبی خارج شد.
قلعه‌ی صلاح‌الدین در آن دوران پایگاه اصلی مسلمانان بود. این بنا نمونه‌ای پیشرفته از سنت قلعه‌سازی در دوران جنگ‌های صلیبی است.
اگر اهل بازی‌های کامپیوتری باشید این قلعه را باید از بازی اول مجموعه‌ی اساسینز کرید (یا فرقه‌ی حشاشین) به یاد داشته باشید.
قلعه‌ی حلب – سوریه
قلعه‌ی حلب یکی از عظیم‌ترین و قدیمی‌ترین قلعه‌های جهان است. در اطراف قلعه آثاری پیدا شده که بعضی‌هایشان متلق به ۵ هزار سال پیش است. یعنی از دیرباز این تپه در حلب اهمیت داشته.
سر و شکل فعلی قلعه‌ی حلب برمی‌گردد به دوره‌ی ایوبیان. جانشینان صلاح‌الدین ایوبی فرمانده کرد مسلمان که هشتصد سال پیش بزرگترین کابوس شوالیه‌های صلیبی بود.
این قلعه در مرکز ناحیه‌ی قدیمی شهر حلب واقع شده. متاسفانه در جنگ سوریه این قلعه بسیار آسیب دید. البته اخیراً با کمک بنیاد هنری آقاخان قلعه‌ی حلب مرمت شد و دوباره امکان بازدید از آن فراهم شده. جالب است بدانید بنیاد هنری آقاخان مربوط به پیشوای فرقه‌ی اسماعیله است. انگار به هر نحو تاریخچه‌ی بسیاری از قلعه‌های خاورمیانه به پیروان اسماعیلیه گره خورده.
دژ مصیاف – سوریه
دژ مصیاف چهل کیلومتر با غرب شهر حَما سوریه فاصله دارد. این قلعه پایگاه رشیدالدین سینان یکی از رهبران فرقه‌ی اسماعلیه بود. رشیدالدین سینان معروف به پیرمرد کوهستان و المعلم، در قلعه‌ی الموت آموزش دیده بود و بعدها در سوریه یکی از رهبران اصلی فرقه شد.
رشیدالدین سنان با سلطان صلاح‌الدین دشمن بود و حتی چندبار برای قتلش قاتلینی فرستاد. صلاح‌الدین به این فرقه لقب پشه‌ای در گوش داده بود و بعد از این ماجراها قلعه‌ی مصیاف را محاصره کرد. معروف است که موقع محاصره دو فدایی اسماعیلی از بین نگهبان‌ها گذشتند و نامه‌ای با ختجری زهرآگین کنار بالین صلاح‌الدین گذاشتند. پیغام این بود که اگر فردا بمانی این خنجر در سینه‌ی تو فرو می‌رود.
سربازان رشیدالدین سینان برای نشان دادن ایمان‌شان خودشان را بی هیچ ترسی از دیوار قلعه پایین می‌انداختند. به این پرش‌های مرگ‌آور و بی‌مهابا پرش ایمان می‌گفتند. سربازان صلاح‌الدین با دیدن شجاعت فداییان اسماعیلی روحیه‌شان را از دست می‌دادند.
این شد که صلاح‌الدین نتوانست مصیاف را فتح کند. این قلعه در بازی اول مجموعه‌ی اساسینز کرید (یا فرقه‌ی حشاشین) شبیه‌سازی شده. بخشی از این وقایع هم در داستان این بازی کامپیوتری روایت می‌شود.
بعدها مغولان قلعه‌ی مصیاف را فتح کردند. در زمان عثمانی برای پیدا کردن گنجینه‌های اسماعییان حفاری‌های زیادی صورت گرفت و به همین خاطر قلعه‌ی مصیاف آسیب زیادی دید.
اجاره روزانه آپارتمان مبله در تهران
قلعه‌ی قایتبای – مصر
اگر عجایب هفت‌گانه‌ی دنیای باستان را بشناسید حتماً اسم فانوس اسکندریه به گوشتان خورده (اگر اهل بازی‌های کامپیوتری باشید شبیه‌سازی این فانوس را در بازی «اساسینز کرید: ریشه‌ها» دیده‌اید).
فانوس اسکندریه در جزیره‌ی کوچکی به اسم فالوس واقع شده بود. شاید برایتان جالب باشد که ریشه‌ی کلمه‌ی فانوس به اسم همین جزیره برمی‌گردد. فانوس اسکندریه برجی بلند در کنار سواحل مصر بود که با انعکاس نور خورشید در آینه‌های عظیمش، جهت خشکی را به کشتی‌ها نشان می‌داد.
هفتصد سال پیش فانوس اسکندریه بر اثر زلزله‌ای سهمگین خراب شد. قلعه‌ی قایتبای درست بر سر خرابه‌های این فانوس افسانه‌ای ساخته شده.
پانصد سال پیش پادشاه هجدهم سلسله‌ی مملوک‌ها، سلطان اشرف سیف‌الدین قایتبای این قلعه را بنا کرد. مملوک‌ها غلامان جنگجوی ترکی بودند که در زمان جنگ‌های صلیبی به قدرت رسیدند. مملوک‌ها همزمان توانستند ارتش صلیبی‌ها و ارتش مغول‌ها را شکست بدهند و امنیت بخشی از سرزمین‌های مسلمانان را تضمین کنند.
این قلعه به خاطر معماری استثنایی‌اش امروز تبدیل به مهم‌ترین جاذبه‌ی گردشگری اسکندریه مصر شده. قلعه‌ای در کنار دریای مدیترانه که هنوز عطر عجایب هفت‌گانه می‌دهد.
دژ قاهره (صلاح‌الدین) – مصر
این دژ در زمان سلطان صلاح‌الدین برای محافظت از قاهره ساخته شد. در حال حاضر دژ قاهره یکی از پرطرفدارترین جاذبه‌های گردشگری مصر است. مخصوصاً که مسجد باشکوه علی‌پاشا هم در وسط این دژ قرار گرفته.
قلعه طرابلس – لبنان
ریموند دو سان ژیل، یا ریموند چهارم یکی از فرماندهان جنگ اول صلیبی بود. بعد از پیروزی مسیحیان در جنگ اول صلیبی ریموند به مقام کنت طرابلس رسید.
بعدها مسلمانان این قلعه را با مدافعینش سوزاندند. بعد از آن به مدت هجده سال قلعه‌ی طرابلس خالی از سکنه بود.
اجاره روزانه خانه مبله در اصفهان
استحکامات دربند – داغستان روسیه
در زمان ساسانی‌ها کل دنیای متمدن درگیر یورش اقوام وحشی شده بود. از هر سمتی اقوام مهاجر عین یاجوج و ماجوج حمله‌ور می‌شدند.
به همین خاطر در سمت شرقی ایران دیوار بزرگی ساخته شده بود به اسم دیوار هیرکانی که بعد از دیوار چین بزرگترین دیوار دفاعی دنیاست (بخش‌هایی از دیوار هیرکانی سالم باقی مانده).
در شمال ایران و در بین کوه‌های قفقاز هم مجموعهای از دیوارها و قلعه‌ها ساخته شده بود تا از مرزهای شمالی دفاع کنند. دربند و استحکاماتش در بین دریای خزر و دریای سیاه قرار گرفته. در مرز بین اروپا و آسیا. به فرمانده این استحکامات هم «مرزبان» می‌گفتند.
در زمان انوشیروان برای محافظت از این مرزها سه هزار خانوار ایرانی به این محدوده مهاجرت داده شده بودند. این مناطق تا زمان حمله‌ی روسیه در حدود صد و پنجاه سال پیش، بخشی از ایران بودند. بعدها عهدنامه‌ی گلستان هم به این جدایی سندیت بخشید.
استحکامات دربند یکی از دیدنی‌ترین میراث‌های معماری و تاریخی ایران است که در خارج از مرزهای ایران واقع شده. دیوارها و قلعه‌های نسبتاً سالم رو به منظره‌های مهیج و جذاب.
